Lehen gerla mündiala, 1914eko gerlaren ürrentzea oritarazirik izan da, urte oroz bezala azaroaren 11an. Xiberoko kasik mila gizon hil ziren gerla hortan. Ber denboran intsümitü ainitx eta desertore bakan zonbait izan ziren. Gerlarat deitürik izan zirenetarik 1800 gizonek deiari üko egin züen eta 17 desertore emanik izan ziren. Intsümitü zionea handia izan bada, jakin behar da, deitü horien artean, jadanik anitxek Ameriketarat emigratü züela. Gerlaren hatsarrean Alemanen kontrako herra untsa elikatürik izan beitzen eskoletan, Herritarrak düdatü gabe joan ziren gerlarat, bena 1916az geroz, gerla lüzatzen zela ikusirik eta hil anitx bazelakoz, intsümitüen heina zinez handitü zen. Permisionez arrajin ziren zonbait ere desertore bilakatü ziren, heben egonez arrajoaiteko mementoan. Historioaren gertakari larri hortaz erakusketa bat egin dü Ikerzaleak alkarteak eta ikusgei dateke orano igantean azaroaren 14an Liginagako Léon Sallaber gelan arrestiriko 15etarik 18etara.
Entzün  Laurentx Etchegoin :