XÜXENEAN ENTZÜN

Laborantxa - Üngüramena

Azaroaren 5 eta 6an, Xiberoko Herri Alkargoaren 5. erakusgia antolatürik da. « Erakusgiatik baratzegintzala » lemarekin bi egünez eramanik da. Energia berriztagarriak, eko eraikintza, bizigia sanoa eta baratzeak ere aipagei dirate... Gei horik ororek, ber helbürüa badüe ororen bürüko : bakotxaren üngüramen herexa edo karbono hexaren apalaraztea... zeion Allande Errezarretek astearteko Bloga-bloga emankizünean. Eta zer da « üngüramen edo karbono herexa »? Sinpleki erraiteko: bakotxak düan edo alkarrekilan dügün mündü hontako baliabide natüralen erabilteko eta kozatzeko heiña da. Berotzeko eta karreatzeko erabilten dügün energia erabilteak, kontsümitze eta jateko manera desbardinek gure karbono hexa azkarraren ütürri dira. Adibidez, amerikano baten karbono herexa 9 planetakoa da (amerikano bat bezala kontsümitzen edo bizi baginte denak, 9 planeta behar güntüzke...). Frantses baten karbono herexa aldiz kasik 5 planetakoa da... Eta xiberotar baten karbono herexa ordüan ? 5 planetatik hüillan segür ere... Bena gure artean liferentzia hanitx bada: gure lanleküaren ürrüntarzünaren araberan, gure jatekoen araberan, gure etxe edo bizigiaren araberan, gure kontsümitzearen araberan. Interneten honenbeste «güne» badira, non gure karbono herexa estimatzen edo kalkülatzen ahal den. Hona hiru helbide, « Good Planet », « Bilan carbone Personnel (BCP) » eta « coachcarbone.org ».

Entzün Allande Errezarret Xiberoko Botzako Bloga-bloga emankizünean :

Algar Etxeki, laborarien ordezkatze zerbütxüa segürtatzen düan alkarteak, bere biltzar nausia egin dü iragan astean Gameren. 260 laborari elkartean partaide dira. Iragan sasuan, ordezkatürik izan den oren zionea, 432koa izan da, aitzinekoan aldiz, 1902koa zelarik. Orotarat, 252 oren ordarikatze izan dira istripüen gatik, 145 eritazünen gatik eta 36 oren bilküra edo formakuntzen gatik. 2010ko apirila lehenaz geroztik, MSAk bere lagüntzaren heina doi bat goratü dü ere, 10, 48€ tik, 10,63€ tara igaraitez. Ohar horietaz kanpo, biltzar nausian agertü dena, departamentüan bi ordezkaritza zerbütxü sistema badira, bat bestea beno merkeago. Heltü bada, Algar etxeki ordezkari zerbütxüz kanbiatüko da eta deliberoaren hartzeko, ez ohizko biltzar nausi bat eginen dü azaroa hontan.

Entzün Christine Etchebest Algar Etchebest Algar Etxeki alkarteko kidea :

Arüen, 10 hektara lürren erosteko 40 000 eurotan kanpaña berri bat abiatzen dü Eüskal Herriko GFAMak. Mathieu Mendizabal Azkaindar gazteak GFAMi lür eremü hori  alokaidatüko dü gariaren ereiteko. Ber denboran, laborari izatea eta ogi egitea xedea dü. Berak ekoiztütako gariarekin eginen düan irinarekin, ogi biologikoa eginen dü. GFAMak 650 parte 63 eurotan proposatzen dütü erostea hebentik aitzina. Kanpaina hontan GFAM lürrak Mathieu Mendizabal oso süstengatzen dü, laborari mündükoa ez den gazte bat beita, eta bereziki “laborari-okin” ofizioa berritzapena beita. Kanpaña berri hontan, herritar güziak parte hartzera deitzen dütü xede hori bürütürik izateko gisan.

Entzün Marie-Claire Leurgorry GFAM Lurra alkarteko kidea :

Muskildiko Azkorria koperatifak Gazna feida antolatzen dü ürrietaren 30an neskenegünean, goizanko 10etarik arrestiriko 6etara. Urte hatsarrean eta larrazkenean Azkorriak bere erosleak eskertü nahi dütü gazna güziak prezio aphalean saltzez. Azkorria gaznakagia 2006an Xiberoko 17 ezne ekoizleek sortürik kooperatifa da eta 5 langile enplegatzen dütü. Aurten 380 000 pinta ezne gaznatü dütüe, igaran urtean beno %10 haboro. Bestalde urtarrilan, koperatifak 5 urte beteko dütü. Ekonomian ez bada betikoz sekülan deüs irabazirik, Azkorria koperatifaren xedea bide honean dela baieztatü deikü koperatifaren lehendakaria den Jean Claude Barreixek. Feida egünean, Azkorriako laborariek gaznakagia bijitaraziko düe eta lekü bat etxekiko düe edateko eta gaznen txestatzeko.

Entzün Jean-Claude Barreix Azkorria koperatifako lehendakaria :

2011an, axuri haboro saltzea Frantses merkatüan eta ardi ilea ere hobeki baloratzea helbürüa dü CAOSO koperatifak, huna zer jakinarazirik izan den ostiralean egin den biltzar nausian. 2009-2010 sasuan, koperatifako 481 hazleek, kasik 80 000 axuri ekarri dütüe koperatifala, prezioa 3.33 eurokoa güti gora behera izan delarik. Lehen urtekoz, biologikoan diren 8 hazleen 520 bat axuri saldü dü, bereziki jatetxe ospetsüetan. Label gorrian diren axurien kalitatea hobetü bada igaran sasuan, axuri biologikoarena orano hobe da, ekoizpen hori baliatü düen sükaltarien araberan. Azkenean 70 tona ardi ile saldü dütü CAOSOak izolazionearentako. Dagün urtean 200 tonaren saltzea esperantxa dü Nature Laine enpresaren bidez. CAOSOk karreiü zerbütxü bat proposatüko dü hebentik aitzina eta lasto, belhar eta besteen salmenta ere hasiko dü.

Entzün Jean-Marie Etchegorry CAOSO koperatifako teknikalaria :


Entzün Christian Sallies CAOSO koperatifako salmentaren ardüradüna :